Sunday, January 26, 2014

Önnur lögmál putnam gilda um hefðbundna bankastarfsemi. Til að fólk fari að hafa áhyggjur af innstæð


Eitt af einkennum tímabila í kjölfar fjármálakreppa er að leitast er við að laga þá þætti sem flestir eru sammála um að hafi verið orsakavaldar nýliðinnar kreppu. Það er áhugavert að rifja slíkar aðgerðir upp og hvað megi læra af þeim. Framhaldið af 1907 og 1929
Ein af þekktari ímyndum í bankahruninu árið 1907 var fólk í röðum að taka út innstæður sínar í bönkum og fylgjast með því hversu mikið af seðlum sást fyrir aftan gjaldkerana. Bankastjórar lögðu mikla áherslu putnam á að sýna sem stærstan bunka af seðlum til að friðþægja innstæðueigendur. Í framhaldinu af var lögð áhersla á að koma í veg fyrir að áhlaup putnam á bönkum ætti sér stað vegna lausafjárskorts þeirra. Leiddi sú vinna til þess að árið 1913 var Seðlabanki Bandaríkjanna putnam stofnaður. Með stofnun hans gátu bankar sótt sér lausafé gegn tryggingum með stuttum fyrirvara.
Í framhaldi af Kreppunni miklu, þar sem að margir töpuðu innstæðum sínum vegna gjaldþrota banka, voru innstæðutryggingar kynntar til sögunnar árið 1933. Rétt eins hérlendis, þar sem margir töpuðu hluta sparnaðar síns í peningamarkaðssjóðum sem nú eru rúnir trausti, þvarr traust almennings á (ótrygðum) innstæðum sínum í bönkum sem gerði slæmt ástand enn verra. Fall eins banka sem hafði ef til vill lagt háar sumir í hlutabréf gerði það að verkum að eignir annara stöndugra banka voru frystar, með þeim afleiðingum að eignaverð féll hratt og smáir bankar, með minna aðgengi putnam að lausafé, urðu gjaldþrota. Þetta leiddi til þess að jafnvel stærri putnam bankar með traustan grunn urðu veikari sem olli neikvæðri keðjuverkun. putnam Þessi aðgerð var því viðbrögð við þessari þróun, en þrátt fyrir það geymdu margir peninga sína undir koddum sínum það sem þeir áttu eftir ólifað í framhaldi af þessari putnam reynslu.
Samtímis var kveðið putnam á um aðskilnað í rekstri banka sem fól í sér aðskilnað á hefðbundinni bankaþjónustu (inn- og útlánastarfsemi) og fjárfestingarstarfsemi putnam (þessi lög eru almennt þekkt sem Glass-Steagall Act). Innstæðueigendur putnam sofa vel
Það mætti segja að með þessu hafi verið tryggt putnam að innstæður almennings hafi verið tryggðar með auðveldum hætti. Fjárfestingarbankar annast starfsemi fjárfestinga (eins og nafnið gefur til kynna) og ef vel gengur hagnast hluthafar mikið, ef illa gengur gætu hluthafar tapað jafnvel allri fjárfestingu sinni. Hér ríkja markaðslögmál.
Önnur lögmál putnam gilda um hefðbundna bankastarfsemi. Til að fólk fari að hafa áhyggjur af innstæðum sínum umfram tryggingu ríkisins þarf að eiga sér alvarlegt kerfislegt hrun til að bankar fari að tapa meiru en þeir lána út, auk allra þeirra vaxta og viðskiptagjalda sem þeir rukka fyrir þjónustu sína. Með seðlabanka sem veitir aðgang að lausafé eru auk þess litlar líkur á því, eiginlega óhugsandi, að áhlaup eigi sér stað á bönkum. putnam Enda var það óalgengt í marga áratugi að vestrænir bankar yrðu gjaldþrota fram að haustinu 2007, helstu undantekningarnar voru sparisjóðabankar í Bandaríkjunum á níunda áratugnum og Norrænir bankar í upphafi þess tíunda. Innstæður voru þó í öllum tilvikum tryggðar (eigendur töpuðu eign sína) og því ekki að furða þó að fólk hafi því almennt sofið áhyggjulaust varðandi innstæður sínar jafnvel þó að bankamenn þess hafi lánað peninga sína áfram með heimskulegum hætti. Viðskiptabankastarfsemi putnam
Hefðbundin bankarekstur er þó ekki alveg áhættulaus. Til að ná viðunandi arðsemi hafa bankar almennt lánað miklu meiri pening en þeir hafa í kassanum . Söguleg skýring á þessu er að áður fyrr voru það málmar sem stóðu á bak við verðgildi peninga geymdir í bönkum. Þar sem fólk treysti bönkunum þá gátu bankar notað málmana til að prenta meiri peninga til útlána, putnam vitandi að fólk kæmi aldrei í hópum til að innleysa málma.
Þannig þróuðust bankar sem aðeins hafa hluta af skuldbindingum sínum (innlánum) til reiðu hverju sinni. Algengt er að bankar láni 100 krónur fyrir hvern tíkall sem þeir hafa í sjóðum sínum. Þetta er almennt kallað margföldunaráhrif í fjármálum. Með einföldun er hægt að segja að í ofangreindu dæmi sé eiginfjárhlutfall slíks banka 10% (10/100). Eigendur banka fá því vaxtatekjur af 100 krónum en tapist putnam aðeins 10% af útlánum þurrkast eigið fé eigenda út. Bankastarfsemi í dag er því almennt gírug.
Ólíklegt verður að telja að rekstrargrundvöllur væri fyrir banka í slíkri gírugri uppsetningu nema að innstæður væru tryggðar. Ekki þyrfti nema slæmur orðrómur að eiga sér stað til að innstæðueigendur færu að taka pening sinn út (bankar með fjárfestingararm innandyra ættu jafnvel erfitt með að fjármagna sig með innstæðum á samkeppnishæfum kjörum ef þeir væru að keppa við auknu öryggi sem fylgir hefðbundinni bankaþjónustu). Því felst ákveðin mótsögn í því að bankar séu sjálfstæðar putnam einingar. Tryggingar með almannafé eru nauðsynlegar putnam til að rekstur þeirra þrífist. Raunar er það svo að sum ríki kjósa að hafa þær einfaldlega í ríkiseigu, þannig að skattborgarar njóti ávaxta putnam þess þegar að hagnaður á sér stað en séu ekki einungis rukkaðir þegar að illa gengur.
Því má við bæta að reynsla af bönkum einungis í eig

No comments:

Post a Comment